Pokrzywa zwyczajna jest rośliną znaną medycynie ludowej od wielu lat. Zawarty w niej chlorofil jest stosowany w leczeniu choroby popromiennej. Ziele doskonale sprawdza się także w profilaktyce i leczeniu wielu chorób, również tych o podłożu cywilizacyjnym. Pozwala uspokoić się i wyciszyć skołatane nerwy.
Pokrzywa to magiczna roślina o szerokim spektrum zastosowań. Ciekawostką jest, że jeszcze do niedawna włókna pozyskiwane z jej łodygi były stosowane do produkcji lin, sieci rybackich oraz tkanin. Te ostatnie, według wierzeń miały chronić przed złymi mocami. Z kolei z liści roślin wytwarzano zielono-żółty barwnik do wełny. Nie można zapominać o tym, że bez pokrzywy niemożliwe jest występowanie niektórych gatunków motyli, którym liście rośliny dają możliwość przeobrażenia do postaci dorosłej.
Niedoceniany chwast
Pokrzywa zwyczajna jest niezwykle pospolitym w Polsce gatunkiem rośliny. Można ją spotkać niemal w każdym miejscu - w zaroślach, lasach, ogrodach, sadach, na bezdrożach, nieużytkach i terenach ruderalnych, chociaż preferuje gleby bogate w materię organiczną i dobrze nawadniane.
Jest wieloletnią byliną rozłogową zaliczaną do rodziny pokrzywowatych. Jej maksymalna wysokość nie przekracza 150 centymetrów. Całą roślinę pokrywają włoski zawierające kwas mrówkowy i powodujące przy kontakcie ze skórą lekkie oparzenia objawiające się swędzeniem i pieczeniem. Pokrzywa jest rośliną wytwarzającą ogromne ilości nasion. Pojedynczy okaz może zawierać ich nawet milion, co powoduje, że roślina bez problemu może zasiedlać nowe tereny. W Stanach Zjednoczonych, dokąd przybyła ze Starego Kontynentu, jest uważana za gatunek inwazyjny zagrażający roślinom rodzimym.
Pokrzywa - roślina lecznicza i… magiczna
Chociaż o właściwościach zdrowotnych pokrzywy pisał sam Hipokrates, przez stulecia roślina ta była uznawana za magiczną i przypisywano jej rozmaite czarodziejskie moce. Z baśni słowiańskich można się między innymi dowiedzieć, że dziecko pozamałżeńskie było nazywane znajdą z pokrzyw. Jego matka zyskiwała z kolei miano pokrzywnicy. W wigilię nocy świętojańskiej wieszano bukiety z pokrzyw na bramach i furtkach oraz drzwiach do domu. Niektórzy zanosili je także na strych i mocowali pod powałą dachu. Rytuał ten według wierzeń naszych przodków miał chronić domostwo przed demonami. Co ciekawe, osoby noszące przy sobie pokrzywę nie były narażone na uderzenie pioruna - tak głosiła legenda. Gałązki pokrzywy na polach uprawnych miały gwarantować dobre zbiory i chronić przed klęskami nieurodzaju. Co ciekawe, na Płaskowyżu Kolbuszowskim panował zwyczaj pocierania pokrzywą wymion krowich, co miało zapobiec kwaśnieniu mleka.
Zastosowania lecznicze pokrzywy
Być może trudno w to uwierzyć, ale ta popularna roślina traktowana zazwyczaj jako chwast, jest kopalnią witamin i składników odżywczych. W jej łodygach i liściach można znaleźć wysokie stężenie beta-karotenu, kwasu askorbinowego oraz witamin z grupy B. Obecność witaminy K warunkują z kolei przeciwkrwotoczne właściwości rośliny. Wśród minerałów na szczególną uwagę zasługują żelazo, wapń, potas, fosfor oraz magnez. Pokrzywa zwyczajna zawiera także flawonoidy, czyli związki chemiczne o charakterze antyoksydacyjnym. Dobrej kondycji organizmu sprzyjają kwasy organiczne - mrówkowy oraz octowy. Wysoka zawartość białka, sięgająca nawet 25% suchej masy roślinnej, sprawia natomiast, że ziele jest wykorzystywane przez osoby przebywające na diecie wegetariańskiej i wegańskiej. Aby zachować jej właściwości, pokrzywę należy suszyć w zaciemnionym miejscu, w temperaturze nieprzekraczającej 35 stopni Celsjusza.
Skuteczny i naturalny preparat na dolegliwości dróg moczowych
Pokrzywa zwyczajna od wielu lat była wykorzystywana w leczeniu infekcji dróg moczowych. Jako środek silnie moczopędny doskonale oczyszcza nerki, pęcherz oraz cewkę moczową, zapobiegając wtórnym zakażeniom. Świetnie sprawdza się w przypadku osób cierpiących lub mających skłonności do kamicy nerkowej. Zapobiega mineralizowaniu się szczawianów, dzięki czemu zmniejsza ryzyko odkładania się kamieni. Działanie polegające na usuwaniu wody z organizmu sprawia, że pokrzywa ma właściwości odtruwające. Pozwala szybko pozbyć się szkodliwych produktów przemiany materii usuwając chlorki, kwas moczowy czy toksyny bakteryjne. Wszystko to powoduje, że zioło znalazło też zastosowanie w leczeniu dny moczanowej oraz nadciśnienia tętniczego. Świetnie sprawdza się jako specyfik odtruwający po spożyciu alkoholu. Wyciąg z korzenia pokrzywy zwyczajnej zaleca się także mężczyznom borykającym się z przerostem prostaty. Napar działa przeciwzapalnie, antybakteryjnie i łagodzi dolegliwości bólowe. Przed zdecydowaniem się na regularne przyjmowanie specyfiku, warto jednak zasięgnąć porady lekarza.
Pokrzywa bezcenna dla układu pokarmowego
Pokrzywa to zioło bezcenne dla diabetyków. Zawarte w niej związki chemiczne stymulują trzustkę do wydzielania insuliny. W ten sposób pozwala uregulować poziom cukru we krwi. Przyspiesza procesy przemiany materii, co sprawia, że mogą po nią sięgać osoby chcące zrzucić kilka zbędnych kilogramów. Warto pamiętać o tym, że roślina świetnie wspomaga układ pokarmowy. Napar z suszu lub dodawanie świeżych liści do potraw wzmaga apetyt. Zawartość błonnika sprawia z kolei, że pokrzywa skutecznie oczyszcza system trawienny, zapobiegając zaleganiu w jelitach resztek pokarmowych. Zalecana jest głównie osobom cierpiącym na ograniczone przyswajanie substancji pokarmowych, między innymi z powodu celiakii. Zawarte w niej substancje odprowadzają także złogi żółciowe i poprawiają kondycję wątroby. Pokrzywa może być stosowana w chorobach układu pokarmowego, szczególnie przy biegunkach oraz nieżytach jelit. Sok lub napar z pokrzywy może być także stosowany jako płukanka do jamy ustnej. Świetnie zwalcza drobnoustroje, zapobiega odkładaniu się płytki i kamienia nazębnego oraz likwiduje nieświeży oddech.
Zastosowanie pokrzywy w profilaktyce schorzeń serca i naczyń krwionośnych
Zarówno sok z pokrzywy, jak i jej nasiona wykazują pozytywny wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Pomagają obniżyć ciśnienie krwi, zapobiegając chorobie wieńcowej. Zawarte w nich flawonoidy oraz inne związki chemiczne zaliczane do przeciwutleniaczy redukują ryzyko powstawania uszkodzeń w naczyniach krwionośnych, które z kolei sprzyjają zaleganiu w nich złogów tłuszczowych. Obecność acetylocholiny pozwala rozszerzyć naczynia krwionośne i zwiększyć ich światło. Dzięki temu pokrzywa usprawnia także krążenie krwi. Warunkuje dobre dotlenienie wszystkich narządów ciała, w tym mózgu, co sprawia, że chroni przed demencją i chorobą niedokrwienną. Zawartość witaminy K powoduje, że roślina nadaje się do hamowania krwotoków. Z kolei dzięki dużej zawartości żelaza i wspomagającej jego przyswajanie witaminy C, pokrzywa jest bezkonkurencyjna w przypadku osób cierpiących na anemię. Stymuluje szpik kostny do produkcji czerwonych krwinek, podwyższa poziom hemoglobiny i w rezultacie sprzyja dobremu samopoczuciu.
Pokrzywa na odporność i dobrą koncentrację
Sok ze świeżych pokrzyw jest zalecany również osobom w stanie osłabienia i wyczerpania organizmu. Duża zawartość substancji odżywczych, witamin i mikroelementów sprawia, że idealnie sprawdza się podczas przesilenia wiosennego i jesiennego. Zimą z kolei warto sięgnąć po rozgrzewające napary z suszonych pokrzyw. Herbatki z jednej strony pobudzą układ immunologiczny i uchronią przed ewentualną infekcją, z drugiej pozwolą odstresować się po męczącym dniu. Naukowcy przekonują, że roślina działa jak naturalny antybiotyk, dlatego zalecają spożywanie jej w rozmaitych postaciach w czasie przeziębienia lub grypy w celu zmniejszenia dolegliwości wywołanych chorobą i skróceniem czasu jej trwania. Pokrzywa, usprawniając krążenie w naczyniach mózgowych, stanie się też niezastąpiona dla osób wykonujących pracę umysłową. Pomoże skoncentrować się i przyczyni się do poprawy pamięci krótkotrwałej. Procesy myślenia i kojarzenia wspomaga też obecna w niej lecytyna. Warto pamiętać o tym, że pokrzywa zawiera serotoninę, dzięki czemu poprawia nastrój i pomaga walczyć z depresją. Spożywana regularnie, najlepiej w postaci świeżych liści lub soku, jest pomocna w uregulowaniu cyklu miesiączkowego.
Zastosowanie dla urody, czyli pokrzywa w służbie pięknego wyglądu
Pokrzywa zwyczajna to również doskonały specyfik dla osób dbających o urodę i młody wygląd. Związki o charakterze przeciwutleniającym zabijają wolne rodniki odpowiedzialne za starzenie się komórek. W ten sposób sprawiają, że skóra jest sprężysta i jędrna. Opóźniają pojawianie się zmarszczek. Nie bez znaczenia jest w tym względzie obecność witaminy C, która warunkuje prawidłowe wytwarzanie kolagenu. Odwarem z pokrzywy można więc bez obaw przecierać twarz, pozyskując w ten sposób znakomity, naturalny kosmetyk o działaniu tonizującym. Zawarty w niej kwas mrówkowy świetnie zwalcza grzyby, dlatego napar ze świeżej rośliny jest zalecany w formie płukanki do włosów osobom borykającym się z problemem łupieżu. Można też stosować go przy zmianach skórnych, szczególnie trądziku i łuszczycy.
Naparem z pokrzywy warto także przemywać rany, czyraki oraz ropnie skórne. Specyfik nie wykazuje działań ubocznych i przyspiesza gojenie skóry. Co ważne, sok z pokrzywy, dzięki dużej zawartości minerałów doskonale wzmacnia włosy. Dodaje im blasku i powoduje, że są bardziej puszyste. Nie można zapominać o tym, że wywar z pokrzywy dodany do kąpieli nie tylko przywraca skórze blask i promienny wygląd, ale także znakomicie odpręża mięśnie i relaksuje. Warto zaznaczyć, że napar z liści rośliny łagodzi również bóle reumatyczne i sprawdza się w przypadku dolegliwości zwyrodnieniowych. W tym przypadku jednak, oprócz kąpieli, warto pić regularnie sok lub herbatę z pokrzywy.
Jak stosować pokrzywę?
Bez względu na to, że pokrzywa zwyczajna jest kojarzona przede wszystkim z ciepłym naparem sporządzanym z suszonych liści i łodyg, warto pamiętać o tym, że znajduje zastosowanie w kuchni. Przed laty stanowiła w wielu krajach, także w Polsce, cenny surowiec odżywczy w okresach ograniczonego dostępu do żywności - w czasie wojny czy klęsk żywiołowych.
Dziś z kolei miłośnicy zdrowego żywienia mogą śmiało dodawać ją do wielu potraw, wzbogacając w ten sposób ich smak i wartość odżywczą. Posiekane liście pokrzywy zwyczajnej znakomicie komponują się z jajecznicą. Roślina może stanowić składnik zup jarzynowych oraz sałatek i surówek. Doskonale sprawdza się przyrządzony z niej farsz do naleśników. Miłośnicy trunków mogą połączyć ją ze spirytusem i przygotować nalewkę, która nie tylko świetnie smakuje, ale posiada też właściwości lecznicze. Może być stosowana u dzieci, które ukończyły 6 rok życia oraz u osób w podeszłym wieku. Nie zaleca się jednak sięgania po pokrzywę kobietom cierpiącym na schorzenia dróg rodnych.